Οδοιπορικό στη μεγαλοπρεπή Μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων και το Μοναστήρι της Κυρίας των Αγγέλων του Γουβερνέτου -
Μονές του 16ου και 17ου αιώνα που διασώθηκαν από τις ορδές των βαρβάρων
Επιμέλεια: Μιχάλης Χάνδακας
Αυτή τη φορά ο προορισμός μας ήταν η Κρήτη και ο νομός Χανίων. Τα Χανιά πέρα από κορυφαίος τουριστικός προορισμός, με τις μαγευτικές ακρογιαλιές και τα πανέμορφα ορεινά χωριουδάκια, φυλάσσουν εδώ και αιώνες δεκάδες ονομαστές μονές που καθεμιά κουβαλά τη δική της ιστορία.
Δεκαπέντε χιλιόμετρα μακριά από την πολύβουη πόλη, στη χερσόνησο Ακρωτήρι, βρίσκεται η Μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων, ένα από τα πιο σημαντικά μοναστηριακά συγκροτήματα του τέλους της Βενετοκρατίας στην Κρήτη. Η διαδρομή σε μια στενή λωρίδα ανάμεσα σε θηριώδη κυπαρίσσια που σχηματίζουν μια σπαθένια αψίδα, είναι ονειρική. Στο ξέφωτο αναδύεται η μεγαλοπρεπής είσοδος της ξακουστής Μονής των Τζακαρόλων για την οποία μας πρωτομίλησε και μας προέτρεψε να την επισκεφθούμε, ο επιχειρηματίας Γιάννης Μπουτσικάκης, της γνωστής οικογένειας των Χανίων.
Ποιοι ήταν όμως, οι Τζακαρόλοι; Στις αρχές του 17ου αιώνα, οι Ενετοί άρχοντες Ιερεμίας και Λαυρέντιος από τη βενετοκρητική οικογένεια των Τζαγκαρόλων, έχτισαν τη Μονή της Αγίας Τριάδας στη θέση της Μονής των Μουρτάρων που ανήκε στον ιερομόναχο Ιωακείμ Σοφιανό. Η ανοικοδόμηση της Μονής ανατέθηκε το 1611 στον Ιερεμία Τζακαρόλο, ο οποίος άρχισε άμεσα τις οικοδομικές εργασίες αξιοποιώντας τα βιβλία του αρχιτέκτονα Sebastiano Serlio από τη Βερόνα της Ιταλίας, ώστε να προσαρμόσει την κλίση του εδάφους και να δημιουργήσει ένα τεχνητό επίπεδο, κάτω από το οποίο στεγάστηκαν τα εργαστήρια οίνου και λαδιού και η μεγάλη δεξαμενή νερού. Οταν έφυγε από τη ζωή το 1634 περίπου, ο αδελφός του Λαυρέντιος ανέλαβε να συνεχίσει τις εργασίες ανοικοδόμησης του μοναστηριακού συγκροτήματος. Ωστόσο, το έργο δεν είχε ολοκληρωθεί όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν τα Χανιά, το 1645.
Κατά την επίσκεψή μας, γρήγορα αντιληφθήκαμε ότι δεν ήμασταν μόνοι. Η παρουσία των τουριστικών λεωφορείων πρόδιδε την αυξημένη επισκεψιμότητα καθώς η Μονή αποτελεί βασικό σημείο ξενάγησης για τους ξένους κυρίως, τουρίστες που δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία της, τα κτίσματά της και τον θησαυρό που φιλοξενεί, αν και το μεγαλύτερο μέρος των κειμηλίων χάθηκε στις διάφορες περιστάσεις όπως το 1821 που κάηκε από τους Τούρκους και χάθηκαν πολλά από όσα διασώζονταν.
Το συγκρότημα απέκτησε τη σημερινή του μορφή κατά τον 19ο αιώνα, όταν ολοκληρώθηκε η κατασκευή των τρούλων του καθολικού, του ηγουμενείου στη νότια πτέρυγα και Ιερατικής Σχολής στην ανατολική πτέρυγα. Στο μικρό μουσείο που βρίσκεται στα αριστερά του μεγαλοπρεπούς Ναού της Αγίας Τριάδας που δεσπόζει στο κέντρο του συγκροτήματος, ξεχωρίζει χειρόγραφο ειλητό (ύφασμα που καλύπτει την αγία τράπεζα με την εικόνα του Πανάγιου Τάφου) του 12ου αιώνα, εικόνες του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (16ος αιώνας), του Αγίου Νικολάου (17ος αιώνας), καθώς και οι εικόνες του Ένθρονου Χριστού, της Ζωοδόχου πηγής και της Δευτέρας Παρουσίας (1635 - 1645). Επίσης, σώζεται ειλητό του 12ου αιώνα με τη λειτουργία του Αγίου Βασιλείου και αυτόγραφος κώδικας του Ιερεμία Τζαγκαρόλου. Φυλάσσονται ακόμα, χρυσοκέντητα άμφια, βιβλία και έγγραφα, σταυροί και άλλα εκκλησιαστικά κειμήλια.
Στα παρεκκλήσια του Σωτήρος και του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου δε, διασώζoνται τρεις εικόνες, φιλοτεχνημένες από τον Εμμανουήλ Σκορδύλη ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ξύλινα τέμπλα του 17ου αιώνα.
Σήμερα η Μονή διαθέτει μικρό αριθμό μοναχών οι οποίοι τη συντηρούν σε εξαιρετικό επίπεδο λόγω της δραστηριοποίησής τους σε βιοκαλλιέργειές λαδιού και κρασιού καθώς και την παραγωγή βιολογικού μελιού.
Μονή της Κυρίας των Αγγέλων του Γουβερνέτου
Μερικά χιλιόμετρα μακριά από τη Μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων βρίσκεται η Μονή Γουβερνέτου ή Μονή της Κυρίας των Αγγέλων του Γουβερνέτου η οποία ιδρύθηκε μεταξύ του 1537 και 1548. Ιδρυτής της θεωρείται ο Άγιος Ιωάννης ο Ξένος που πέθανε κατά τον 11ο αιώνα σε σπηλιά μέσα στο φαράγγι Αυλάκι, αφού κάποιος κυνηγός τον σκότωσε με τόξο νομίζοντας ότι ήταν κάποιο ζώο.
Στη Μονή Γουβερνέτου δε συναντήσαμε ορδές τουριστών με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η απόλυτη σιωπή κατά την επίσκεψή μας παρά το γεγονός ότι κάποια μέρη της βρίσκονται στο στάδιο της αποκατάστασης.
Η Μονή υπέστη καταστροφές κατά τους οθωμανικούς χρόνους, και πυρπολήθηκε κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 ενώ 8 μοναχοί της σφαγιάστηκαν. Εχει φρουριακή αρχιτεκτονική και σήμερα σώζονται οι δύο από τους τέσσερις πύργους που διέθετε. Το καθολικό της μονής ολοκληρώθηκε το 1894 με την προσθήκη του νάρθηκα και των παρεκκλησίων και είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Δίπλα στη εκκλησία υπάρχουν δύο παρεκκλήσια αφιερωμένα στους Αγίους Δέκα και στον Άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη.
Στο μικρό μουσείο υπάρχουν αξιόλογες εικόνες και κειμήλια όπως η εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας του 15ου αιώνα και τα βημόθυρα του 16ου αιώνα με νεκρικά θέματα από τον Άγιο Προκόπιο.
Ευχαριστούμε: την ANEK LINES για τη μεταφορά μας στα Χανιά με όλες τις ανέσεις και την άψογη συνεργασία, την οικογένεια Μπουτσικάκη για την άριστη φιλοξενία στις σουίτες του Urban Residences Chania (Κύπρου 17, Κουμ Καπί) καθώς και τη μονάδα Service KIA-HYUNDAI - Πέτρος Μαυρέας (Θηβών 42, Πειραιάς).